Ventilatie

Wat is ventilatie?

Ventilatie is een vorm van luchtcirculatie die zorgt voor een gezond binnenklimaat door de 'vervuilde' lucht te vervangen door nieuwe, verse lucht. Goede ventilatie is een must voor een goede gezondheid.

De richting van de luchtcirculatie moet altijd dezelfde zijn: toevoer langs de droge ruimtes en dan vervolgens via doorvoeropeningen, in de vorm van binnenroosters of kieren onder de binnendeuren, naar de natte ruimtes waar de lucht wordt afgevoerd.

Waarom ventileren?

Het belang van een gezond binnenklimaat. Uit verschillende Europese onderzoeken is reeds duidelijk gebleken dat de lucht in woningen en gebouwen soms tot tweemaal zo ongezond is als de buitenlucht. Met het oog op de volksgezondheid hecht de overheid daarom veel waarde aan een goede woningventilatie. Het is namelijk reeds bewezen dat de algemene gezondheid en de arbeidsgeschiktheid ernstig kunnen afnemen door een gebrek aan ventilatie of door slechte ventilatie.

Zowel bij nieuwbouw als bij renovatie van woningen is het van belang om het juiste ventilatiesysteem te kiezen, een systeem dat niet enkel voldoet aan de huidige wetgeving maar ook aan de behoeften van de bewoners.Multibat zorgt voor de juiste oplossing om uw gebouw of woning optimaal te ventileren.

Goede isolatie vraagt goede ventilatie

Vroeger was een woning veel minder dicht en geïsoleerd als vandaag. Daardoor ging veel warmte verloren, maar was er wel een vorm van natuurlijke ventilatie, doorheen kieren en andere tochtgaten. De woningen werden echter steeds beter geïsoleerd om de warmteverliezen en dus ook het energieverbruik tegen te gaan. Dit betekent dat er tegenwoordig geen natuurlijke ventilatie meer is, maar die is dan ook niet wenselijk, omwille van de grote warmteverliezen.

Ventilatie is echter absoluut noodzakelijk, omdat deze luchtcirculatie zorgt voor een gezond binnenklimaat door de 'vervuilde' lucht te vervangen door nieuwe, verse lucht. Goede ventilatie brengt dan ook automatisch een verbetering van de levensstandaard teweeg.

Waardoor geraakt de lucht in een woning vervuild?

• Ademhaling: Wij verbruiken zuurstof en ademen koolstofdioxide uit.
• Reukhinder: Lichaamsgeuren, tabaksrook, geurtjes eigen aan de keuken, toilet, huisafval
• Vocht: Door ademhaling, zweet, baden en douchen, poetsen, was drogen en zelfs kamerplanten.
• Bouw en huismaterialen: Vinyl, laminaat, schilderwerk, detergenten, ...
• Toestellen: Haard, gasgeiser, gasboiler,..., denk ook aan printers e.d.
• Stof: Denk aan garage, bergplaats,..
• Huisdieren

Wat zijn de effecten van vervuilde lucht?

Effecten op de gezondheid (Sick Building Syndrome)

Het sick building syndrome is een combinatie van aandoeningen die gerelateerd zijn aan iemands werkplek of woning. De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) publiceerde al in 1984 een rapport waarin de ziekte werd erkend.

Eén van de belangrijkste oorzaken van dit syndroom is de ophoping van bacteriën en schimmels in slecht geventileerde ruimtes. Dit kan leiden tot volgende effecten op de gezondheid:

• Irritatie aan ogen, neus en keel
• Aantasting van de luchtwegen
• Braken, misselijkheid
• Huidklachten
• Allergieën
• Hoofdpijn en vermoeidheid
• Duizeligheid, leer-, geheugen- en gemoedsstoornissen

Effecten op het comfort:

• Geurhinder
• Condensatie op ramen en spiegels
• Effecten op het gebouw: Schimmels op muren en plafonds
• Vochtschade: kan verf, behang en pleisterwerk aantasten
• Blijvend vochtprobleem kan de constructie aantasten
• Vochtproblemen zorgen voor een verminderd isolerend vermogen

   

Type A

Het ventilatiesysteem A werkt op basis van een natuurlijke luchttoevoer en luchtafvoer. Er is dus geen enkel motorisch toestel nodig om de lucht te verplaatsen. Een ventilatiesyteem A wordt toegepast bij bestaande woningen waar geen grondige renovatiewerken nodig zijn.

De lucht van buiten komt op natuurlijke wijze binnen door spleten tussen buitendeuren en ramen. Worden er nieuwe ramen geplaatst die volledig luchtdicht zijn dan kan je de ramen laten uitrusten met ventilatieroosters. Deze zijn manueel open en toe te zetten zodat je zelf de hoeveelheid verse lucht kan regelen. Ook door het plaatsen van luchtroosters kan men verse lucht op een natuurlijke wijze in de woning trekken.

De vuile lucht wordt via verticale buizen (afvoerkanalen) afgevoerd. Hierop zit een regelbaar rooster dat ervoor zorgt dat natte en vervuilde lucht kan ontsnappen. Strategisch gezien plaats je de afvoerkanalen best in vochtige kamers zoals de keuken en badkamer.

Deze manier van woningverluchting is compleet gedateerd en absoluut niet aan te raden. Het is niet alleen het meest ongelijkmatige ventilatiesysteem, maar ook de duurste als je rekening houdt met het warmteverlies in de winter. Bij nieuwbouwwoningen of grondige renovatiewerken wordt steeds aangeraden te werken met een ventilatiesysteem B, C of D. Enkel wanneer je het bestaand raamwerk wil vervangen kan het lonen om te kiezen voor ramen met ingebouwde verluchtingsroosters. Zo heb je toch steeds voldoende verse, gezonde lucht in huis.

Type B

Bij het ventilatiesysteem B wordt de luchttoevoer mechanisch geregeld terwijl de afvoer op natuurlijke wijze gebeurt. De toevoer gebeurt met ventilatoren die verse lucht aanvoeren in de keuken, woonkamer, gang en slaapkamers. De vervuilde lucht wordt via afvoerroosters in vochtige ruimtes zoals het toilet, wasruimte of badkamer afgevoerd.

De luchttoevoer gebeurt d.m.v. ventilatoren die op strategische plaatsen in de woning worden geplaatst zodat er een vlotte circulatie ontstaat. Om het esthetisch netjes te houden kunnen deze geplaatst worden in de gang, het toilet, de garage en de keuken. Het is ook perfect mogelijk om de ventilatoren te combineren met een natuurlijke luchttoevoer via ventilatieroosters in ramen.

De luchtafvoer gebeurt via afvoerkanalen in het toilet, badkamer en keuken zodat de vervuilde lucht op natuurlijke wijze de woning kan verlaten. Een regelbaar rooster zorgt ervoor dat enkel de vervuilde lucht kan ontsnappen. Om geluidsoverdracht te vermijden doe je er goed aan deze buizen extra te isoleren.

Wanneer je woning goed geïsoleerd of ingesloten is zal je gebruik moeten maken van een geautomatiseerd verluchtingssysteem. Zo krijg je een constante aanvoer van verse lucht. Om een goede werking te garanderen van het afvoersysteem is het belangrijk dit steeds te laten uitvoeren door professionals. Bij een verkeerde locatie zal het ventilatiesysteem B niet naar behoren werken en bovendien zorgen voor een vervelende luchtcirculatie.

Type C

Bij ventilatiesysteem C gebeurt de luchtaanvoer op een natuurlijke wijze, bijvoorbeeld via roosters in ramen of muren. De afvoer van de vuile lucht gebeurt mechanisch, met een ventilator. 

Een ventilatiesysteem plaatsen is verplicht voor nieuwbouwwoningen en bij grote energetische renovaties. Vaak moet dan een keuze gemaakt worden tussen ventilatiesystemen C en D. Om te weten wanneer je best voor systeem C kiest, bespreken we hieronder de voor- en nadelen van systeem C ten opzichte van systeem D:

Voordelen systeem C

• Lagere investeringskosten dan systeem D: als je een beperkt budget hebt voor de plaatsing van een ventilatiesysteem, dan is systeem C wellicht de beste keuze. In vergelijking met ventilatiesysteem D, waarbij zowel de luchtaanvoer als -afvoer mechanisch gebeuren, is systeem C namelijk een pak goedkoper.
• Lager verbruik van het systeem: aangezien ventilatiesysteem D twee ventilatoren nodig heeft (mechanische luchtaanvoer en -afvoer), zal het verbruik van dit systeem hoger liggen dan dat van ventilatiesysteem C, dat maar één ventilator heeft (voor de luchtafvoer). Hierbij moet wel de kanttekening gemaakt worden dat de stookkosten bij ventilatiesysteem C hoger zullen komen te liggen omdat de lucht onverwarmd de woning binnenkomt. 

Wat zijn de nadelen?

• Geluid en tocht: bij winderig weer kan bij ventilatiesysteem C een tochtgevoel ontstaan omdat de buitenlucht rechtstreeks via roosters de woning binnenkomt. Deze rechtstreekse aanvoer van buitenlucht betekent ook dat geluiden van buitenaf al snel storend kunnen zijn.

• Luchtkwaliteit: aangezien het om een natuurlijke luchtaanvoer gaat, wordt de lucht niet gefilterd bij ventilatiesysteem C. Dit betekent dat stof, vervuiling, pollen,… makkelijk in de woning kunnen terechtkomen. Door te kiezen voor een vraaggestuurd ventilatiesysteem C, ook gekend als systeem C+, wordt de luchtkwaliteit wel beter geregeld. Dit systeem krijgt bij woningen dan ook vaak de voorkeur op het klassieke systeem C. De gewone ventilatiesystemen C zijn dan ook minder geschikt voor woningen.

• Temperatuur van de binnenkomende lucht: de koude buitenlucht komt onverwarmd de woning binnen bij ventilatiesysteem C, dus zal je meer moeten verwarmen. Bij warm weer komt de warme buitenlucht dus ook makkelijk binnen in de woning. Er bestaan ook toevoerroosters met een ingebouwd warmte-element om dit te vermijden.

Type C+

Dit type ventilatiesysteem is eigenlijk een variant op het systeem C. ook hier spreken we van natuurlijke toevoer via raamroosters (of muurroosters) en een mechanische afvoer. Het verschil zit hem erin dat de mechanische afvoer nu vraaggestuurd werkt. De roosters zijn ook zelfregelend zodat er ook een soort evenwiocht ontstaat tussen de afgevoerde & toegevoerde lucht. In de woning zijn er verschillende sensors aanwezig die naargelang hun type de vochtigheid, CO2, aanwezigheid, ... meten en op basis van die gegevens een bepaald debiet instellen om de vervuilde lucht af te voeren. Na een douche meet de sensor bvb. de verhoogde vochtigheid, waarna het debiet zal worden verhoogd zodat de vochtige lucht sneller wordt afgevoerd uit de badkamer, zodat er in de badkamer geen schimmelvorming optreedt.

Net zoals bij een ventilatiesysteem C komt ook hier de verse lucht rechtstreeks binnen via roosters in muren en ramen. In de zomer komt er dus zeer warme lucht binnen en in de winter is dat dan (zeer) koude lucht, bij felle wind wordt dit als tocht ervaren, wat zeker niet aangenaam is. Bijkomend nadeel is dat deze lucht geen filters passeert, dus vervuilde lucht, of lucht met stuifmeel, pollen,... komt vrij de woning binnen. Dit type is dus niet geschikt voor allergiepatienten. 

In een moderne woning wordt steeds gekozen voor ofwel een systeem C+, of voor een systeem D.

Type D

Bij een ventilatiesysteem D gebeurt de aanvoer & afvoer van de verse lucht volledig mechanisch. In moderne woningen wordt er steeds een systeem D met warmteterugwinning (recuperatie) geplaatst, deze wordt wel eens systeem D+ genoemd. Wij beschouwen alleen dit type, omdat een systeem D zonder warmteterugwinning weinig zin heeft. Een systeem D beschikt steeds over 2 ventilatoren, waarbij de ene zorgt voor luchttoevoer, de andere voor luchtafvoer. In de warmtewisselaar kruisen deze 2 luchtstromen elkaar, zonder dat ze met elkaar in contact komen, maar waarbij de ene luchtstroom warmte afgeeft aan de andere. Hierdoor wordt er heel wat energie die anders zou verloren gaan gerecupereerd. Het rendement van een goede warmtewisselaar ligt rond de de 80-90%. Dit systeem wordt soms ook wel balansventilatie genoemd, omdat het totale toevoerdebiet moet gelijk zijn aan het totale afvoerdebiet. Een gewone warmtewisselaar zorgt er voor dat je warmte kan recupereren, maar bij koudere buitentemperaturen wordt er ook vocht onttrokken aan de woning. Dit zorgt voor erg droge lucht in de woning, wat kan leiden tot droge keel & neus en dus vatbaarder voor ziektes, maar ook lederen zetels,houten meubels & parket kunnen erg afzien van een te droge lucht. Om dit te vermijden kan gekozen worden voor een enthalpie warmtewisselaar of een warmtewiel. 

Belangrijk om rekening mee te houden is de mogelijkheid om de warmtewisselaar te by-passen. Dit houdt in dat de luchtstromen op dat moment elkaar niet kruisen. Dit wordt gebruikt  bij nachtkoeling/nachtventilatie. Op die manier stroomt koele, frisse lucht 's nachts je woning binnen, en helpt zo mee om tijdens een warme zomer je huis 's nachts af te koelen. 

Dit ventilatiesysteem kan uiteraard ook vraaggestuurd werken d.m.v. sensoren, of kan ook aangestuurd worden vanuit een domoticasysteem. De By-pass functie werkt bij de meeste toestellen ook autonoom in functie van de gemeten binnen- en buitentemperatuur.

Belangrijkste voordelen van systeem D zijn:

• Onmiddellijke afvoer van vervuilde lucht & vocht naar buiten toe
• Continue toevoer van verse lucht
• Correcte ventilatie met de juiste hoeveelheid lucht, onafhankelijk van de weersomstandigheden
• Lage energie rekening door de warmte recuperatie